Nếp cái hoa vàng, có khi còn gọi là nếp ả hay nếp hoa vàng, là giống lúa nếp truyền thống nổi tiếng tại các tỉnh đồng bằng và trung du Bắc Bộ, Việt Nam, có hạt gạo tròn, dẻo, thơm đặc biệt nên thường dùng đồ xôi, làm cốm, làm các loại bánh có sử dụng gạo nếp, làm tương hoặc ủ rượu.
Nếp cái hoa vàng chỉ được trồng vào vụ mùa, khoảng từ tháng 5 đến tháng 10 âm lịch. Nếp được gọi là “nếp cái hoa vàng” do khi lúa trổ đòng, phấn hoa có màu vàng chứ không trắng như các loại lúa khác1. Giai đoạn chọn giống và chuẩn bị đất
Chọn giống:
- Sử dụng giống lúa nếp cái hoa vàng thuần chủng, hạt giống được chọn từ vụ trước, mẩy, chắc và không bị sâu bệnh.
- Ngâm ủ hạt giống trước khi gieo:
- Rửa sạch hạt giống, loại bỏ những hạt lép.
- Ngâm hạt giống trong nước ấm (50°C, pha tỉ lệ 3 phần nước sôi – 2 phần nước lạnh) trong khoảng 6-8 giờ.
- Ủ ấm trong khăn ẩm hoặc lá chuối đến khi hạt giống nứt nanh và mầm nhú.
Chuẩn bị đất:
- Chọn ruộng: Đất phù sa ven sông hoặc đất thịt nhẹ, giữ nước tốt, pH 5.5-6.5.
- Cải tạo đất:
- Cày xới đất từ 15-20 cm, làm sạch cỏ và sâu bệnh.
- Bón lót phân chuồng hoai mục hoặc phân hữu cơ vi sinh khoảng 2-3 tấn/ha.
- Làm phẳng mặt ruộng để giữ nước đều.
2. Giai đoạn gieo cấy
Gieo mạ (gieo thẳng hoặc cấy tay):
- Thời vụ: Tùy từng vùng, lúa nếp cái hoa vàng thường được gieo vào tháng 6 (vụ mùa) và tháng 11 (vụ đông xuân).
- Gieo hạt:
- Lượng hạt giống: 30-40 kg/ha.
- Gieo đều tay, phủ một lớp bùn mỏng để bảo vệ hạt giống.
- Cấy mạ: Sau 15-20 ngày gieo mạ, cây mạ đạt chiều cao 20-25 cm và có 4-5 lá, tiến hành cấy theo khoảng cách:
- Hàng cách hàng: 20-25 cm.
- Cây cách cây: 10-15 cm.
3. Giai đoạn chăm sóc và bảo vệ lúa
Chăm sóc:
-
Quản lý nước:
- Giữ mực nước trong ruộng khoảng 3-5 cm ở giai đoạn lúa đẻ nhánh.
- Rút nước khi lúa trổ bông để tạo điều kiện bông lúa phát triển đều, sau đó tưới nước trở lại.
-
Bón phân:
- Lần 1 (sau cấy 7-10 ngày): Phân đạm ure để kích thích cây lúa sinh trưởng (30% lượng phân).
- Lần 2 (giai đoạn đẻ nhánh): Bón thúc phân kali, phân lân (40% lượng phân).
- Lần 3 (giai đoạn làm đòng): Bón phân kali để lúa đạt chất lượng tốt nhất (30% lượng phân).
-
Làm cỏ và tỉa thưa:
- Làm cỏ 2 lần vào ngày 10-15 và 30-35 sau khi cấy để tránh cạnh tranh dinh dưỡng.
- Tỉa bỏ cây yếu, giữ lại cây khỏe.
Phòng trừ sâu bệnh:
- Kiểm tra thường xuyên, phun thuốc phòng trừ sâu cuốn lá, rầy nâu, bệnh bạc lá, và đạo ôn.
- Sử dụng chế phẩm sinh học hoặc thuốc hóa học an toàn theo hướng dẫn.
4. Giai đoạn thu hoạch
-
Thời điểm thu hoạch:
- Thu hoạch khi hạt lúa chuyển màu vàng óng (chín 85-90%), thường sau 90-100 ngày kể từ khi gieo cấy.
- Đảm bảo không để lúa chín quá gây rụng hạt, giảm chất lượng.
-
Cách thu hoạch:
- Gặt lúa thủ công hoặc bằng máy, cắt sát gốc để tiết kiệm rơm làm nguyên liệu.
- Đập hoặc tuốt lúa để tách hạt, sau đó phơi khô.
-
Phơi và bảo quản:
- Phơi hạt lúa dưới nắng nhẹ 2-3 ngày đến khi độ ẩm giảm còn khoảng 12-13%.
- Lưu trữ trong kho khô ráo, thoáng mát hoặc đóng bao bảo quản để tránh sâu mọt.
