Gạo Sa Mơ (hay còn gọi là gạo Sóc Miên), là loại gạo đặc sản có nguồn gốc từ đất nước chùa tháp Campuchia. Tại Việt Nam, gạo chủ yếu được nhà nước triển khai trồng tại các tỉnh vùng đồng bằng Sông Cửu Long, nguồn đất phù sa màu mỡ tạo nên hạt gạo thành phẩm có hương vị thơm ngon, ngọt bùi.Tính chất và đặc điểm của gạo Sóc Miên (Sa Mơ) Việt Nam cũng không quá khác biệt so với loại gạo được trồng ở Campuchia.
Gạo ngon Sa Mơ khá phổ biến đối với khu vực phía Nam, tuy nhiên cho đến thời điểm hiện tại, gạo cũng đã dần chinh phục được khẩu vị và sở thích của người dân ở Bắc – Trung Bộ. Tất cả nhờ đặc tính tơi xốp, ăn đưa cơm và đặc biệt rất phù hợp để ăn kèm với 1 bát canh chua giải nhiệt vào những ngày hè nóng bức.
I. Giai đoạn trồng giống lúa Sa Mơ
1. Chuẩn bị đất và giống lúa
-
- Chọn đất phù hợp:
Lúa Sa Mơ sinh trưởng tốt trên đất phù sa trung tính, giàu dinh dưỡng và giữ nước tốt. Nhiệt độ thích hợp dao động từ 22-28°C, cần độ ẩm ổn định trong suốt mùa vụ.
- Chọn đất phù hợp:
-
- Làm đất:
-
- Cày bừa kỹ để phá lớp cứng, làm tơi đất và diệt cỏ dại.
-
- San phẳng mặt ruộng giúp nước phân bố đồng đều, đặc biệt quan trọng trong các vùng ruộng bậc thang.
-
- Nếu đất bị phèn hoặc mặn, bón 500-700 kg vôi/ha để cân bằng pH, để đất nghỉ khoảng 10-15 ngày.
-
- Làm đất:
-
- Xử lý giống lúa:
-
- Chọn hạt giống lúa Sa Mơ đạt tiêu chuẩn, sạch bệnh, đảm bảo tỷ lệ nảy mầm cao.
-
- Ngâm hạt trong nước ấm (2 sôi – 3 lạnh) từ 24-36 giờ. Sau đó ủ hạt trong bao vải ẩm từ 36-48 giờ đến khi hạt nảy mầm đều.
-
- Xử lý giống lúa:
2. Gieo trồng
-
- Thời vụ gieo:
Lúa Sa Mơ có thể gieo vào vụ mùa (tháng 5-6) hoặc vụ Đông Xuân (tháng 11-12), tùy thuộc vào khu vực.
- Thời vụ gieo:
-
- Phương pháp gieo:
-
- Gieo sạ: Rải đều hạt giống lên ruộng với mật độ 80-100 kg/ha.
-
- Cấy mạ: Ươm mạ non từ 20-25 ngày. Sau khi cây mạ đạt chiều cao 15-20 cm, cấy với khoảng cách 25 x 25 cm để tạo không gian cho lúa phát triển.
-
- Gieo trên ruộng bậc thang: Phương pháp phổ biến tại các vùng núi, đòi hỏi đảm bảo phân phối nước đều giữa các bậc ruộng.
-
- Phương pháp gieo:
3. Chăm sóc lúa
a. Quản lý nước
-
- Giai đoạn mạ: Duy trì mực nước trong ruộng từ 3-5 cm.
-
- Giai đoạn đẻ nhánh: Tăng mực nước lên 5-7 cm, kết hợp rút nước giữa vụ để kích thích đẻ nhánh khỏe.
-
- Giai đoạn làm đòng và trổ bông: Đảm bảo giữ mực nước ổn định ở mức 7-10 cm để lúa phát triển tối ưu.
-
- Giai đoạn chín: Rút cạn nước hoàn toàn trước thu hoạch từ 10-15 ngày để tránh lúa bị ngã đổ.
b. Bón phân
-
- Bón lót:
-
- Dùng phân chuồng hoai mục (8-10 tấn/ha) hoặc phân NPK (300-400 kg/ha).
-
- Bón lót:
-
- Bón thúc:
Chia làm 3 đợt chính:-
- Lúc cây mạ bén rễ hồi xanh, bón 30% lượng đạm và kali.
-
- Giai đoạn đẻ nhánh, bón 40% đạm và 30% kali.
-
- Giai đoạn làm đòng, bón nốt lượng phân còn lại.
-
- Bón thúc:
c. Kiểm soát sâu bệnh
Lúa Sa Mơ có sức chống chịu tốt nhưng vẫn có nguy cơ mắc các loại sâu bệnh phổ biến:
-
- Sâu đục thân: Quan sát và dùng bẫy đèn hoặc thuốc trừ sâu sinh học.
-
- Bệnh đạo ôn lá, đạo ôn cổ bông: Xử lý bằng các loại thuốc chuyên dụng sớm khi phát hiện triệu chứng.
-
- Rầy nâu: Dùng biện pháp sinh học hoặc thuốc diệt rầy với liều lượng thích hợp.
-
- Cỏ dại: Làm cỏ thủ công hoặc sử dụng chế phẩm trừ cỏ an toàn trong 10-15 ngày sau khi cấy.
II. Giai đoạn thu hoạch giống lúa Sa Mơ
1. Xác định thời điểm thu hoạch
-
- Lúa chín khi:
-
- Khoảng 85-90% số hạt trên bông đã chuyển màu vàng.
-
- Vỏ hạt cứng, hạt chắc đều, cây bắt đầu khô.
-
- Thời gian từ khi gieo đến thu hoạch khoảng 95-100 ngày (tùy vùng và điều kiện thời tiết).
-
- Lúa chín khi:
2. Phương pháp thu hoạch
-
- Gặt tay:
Phù hợp với ruộng nhỏ, bậc thang, giúp thu được lượng lúa tối ưu.
- Gặt tay:
-
- Máy gặt đập liên hợp: Sử dụng trên các cánh đồng lớn, giúp tiết kiệm công lao động và thời gian.
-
- Tránh thu hoạch khi trời mưa để giảm nguy cơ nấm mốc và tổn thất sau thu hoạch.
3. Xử lý sau thu hoạch
-
- Phơi hoặc sấy khô:
-
- Lúa cần được phơi ở nơi sạch, thoáng khí hoặc sấy khô ở nhiệt độ dưới 40°C để đạt độ ẩm 12-14%.
-
- Phơi hoặc sấy khô:
-
- Bảo quản:
-
- Lưu trữ lúa trong kho sạch, thông thoáng, tránh ẩm mốc và sâu mọt.
-
- Có thể đóng bao 50-60 kg và đặt trên giá đỡ cách nền nhà 20-30 cm.
-
- Bảo quản:
