Ngành gạo toàn cầu, đặc biệt tại Việt Nam, đang trải qua nhiều biến động do tác động của thời tiết, nhu cầu tiêu thụ, và chính sách thương mại. Bản cập nhật dưới đây sẽ giúp bạn có cái nhìn toàn diện về tình hình sản xuất, tiêu thụ gạo trong nước và quốc tế, cũng như dự báo xu hướng trong thời gian tới.
1. Tình Hình Sản Xuất Gạo
Sản lượng và điều kiện thời tiết
Trong tháng 2/2024, sản xuất lúa gạo tại nhiều quốc gia xuất khẩu lớn như Việt Nam, Thái Lan, Ấn Độ và Pakistan đang chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như thời tiết khắc nghiệt, chính sách thương mại và giá vật tư nông nghiệp.
Tại Việt Nam
- Vụ Đông Xuân 2023-2024 là vụ mùa quan trọng nhất trong năm, hiện đang vào giai đoạn thu hoạch ở nhiều khu vực, đặc biệt là Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL).
- Diện tích gieo trồng duy trì ở mức 1,5 triệu ha, sản lượng dự kiến đạt 11 triệu tấn, đóng góp đáng kể vào tổng sản lượng gạo cả năm của Việt Nam.
- Ảnh hưởng của xâm nhập mặn: Do biến đổi khí hậu, tình trạng xâm nhập mặn tại ĐBSCL có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến năng suất lúa, đặc biệt ở các tỉnh như Bến Tre, Sóc Trăng và Trà Vinh. Để ứng phó, nhiều nông dân đang chuyển sang giống lúa chịu mặn tốt hơn và áp dụng mô hình canh tác thông minh.
Tại Ấn Độ
- Ấn Độ vẫn là nước sản xuất gạo lớn nhất thế giới, nhưng chính phủ nước này tiếp tục duy trì chính sách hạn chế xuất khẩu gạo non-basmati, khiến nhiều nông dân giảm diện tích gieo trồng. Điều này có thể làm giảm tổng sản lượng lúa trong vụ Đông Xuân.
Tại Thái Lan
- Thái Lan đang đối mặt với hạn hán kéo dài, làm giảm sản lượng lúa so với năm trước. Dự báo sản lượng vụ chính sẽ đạt khoảng 24 – 25 triệu tấn, thấp hơn so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này khiến giá gạo Thái Lan tăng cao trên thị trường quốc tế.
Tại Philippines & Indonesia
- Hai quốc gia này đang tăng cường nhập khẩu do sản xuất nội địa không đủ đáp ứng nhu cầu tiêu thụ. Philippines đã công bố kế hoạch nhập khẩu 2 triệu tấn gạo trong năm 2024 để đảm bảo an ninh lương thực.
2. Tình Hình Tiêu Thụ Gạo
Nhu cầu tiêu thụ trong nước
- Việt Nam là một trong những quốc gia có mức tiêu thụ gạo cao nhất thế giới, với bình quân đầu người khoảng 130-140 kg/năm.
- Xu hướng tiêu dùng trong nước đang thay đổi theo hướng gạo chất lượng cao, gạo hữu cơ, gạo lứt, phản ánh sự quan tâm ngày càng lớn đối với sức khỏe và dinh dưỡng.
- Các sản phẩm chế biến từ gạo như bún, phở, bánh gạo cũng có mức tiêu thụ tăng, đặc biệt tại các thành phố lớn.
Xu hướng xuất khẩu gạo của Việt Nam
- Xuất khẩu tháng 1/2024: Theo Tổng cục Hải quan, Việt Nam đã xuất khẩu 490.000 tấn gạo, tăng 23% so với cùng kỳ năm ngoái, nhờ nhu cầu mạnh từ Indonesia, Philippines, Trung Đông và châu Phi.
- Dự báo tháng 2/2024: Xuất khẩu có thể tiếp tục tăng, đặc biệt do các thị trường như Trung Quốc, châu Phi và khu vực Trung Đông có nhu cầu cao hơn.
- Giá gạo xuất khẩu Việt Nam:
- Gạo 5% tấm: 640 – 650 USD/tấn, cao hơn gạo Thái Lan cùng loại khoảng 30 USD/tấn.
- Gạo thơm ST24, ST25: Lên tới 850 – 900 USD/tấn, phản ánh nhu cầu ngày càng lớn từ các thị trường cao cấp như châu Âu và Mỹ.
Thị trường nhập khẩu gạo lớn
- Trung Quốc: Tiếp tục nhập khẩu mạnh từ Việt Nam do giá cả cạnh tranh và chất lượng gạo thơm ổn định.
- Philippines: Đã phê duyệt nhập khẩu thêm gạo từ Việt Nam do tình hình sản xuất nội địa chưa đạt kỳ vọng.
- Châu Phi: Các quốc gia như Nigeria, Ghana và Bờ Biển Ngà tiếp tục tăng nhập khẩu gạo giá rẻ từ châu Á, trong đó có Việt Nam.
3. Biến Động Giá Cả Và Xu Hướng Thị Trường
Giá gạo nội địa
- Do nhu cầu xuất khẩu tăng cao, giá lúa tại Việt Nam tiếp tục ở mức cao:
- Lúa IR 50404: 8.500 – 8.700 đồng/kg.
- Lúa Đài Thơm 8: 9.300 – 9.500 đồng/kg.
- Gạo ST25 & gạo thơm đặc sản: Giá giữ mức cao do nhu cầu mạnh từ thị trường cao cấp.
Dự báo xu hướng giá gạo quốc tế
- Giá gạo có thể tiếp tục tăng trong quý 1/2024, đặc biệt nếu Ấn Độ không nới lỏng chính sách hạn chế xuất khẩu.
- Thái Lan và Pakistan có thể gặp khó khăn về nguồn cung, làm gia tăng lợi thế cho gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế.
- Gạo chất lượng cao và gạo hữu cơ sẽ tiếp tục là xu hướng, đặc biệt tại châu Âu và Bắc Mỹ, nơi người tiêu dùng quan tâm nhiều đến sức khỏe.
4. Dự Báo Xu Hướng Trong Thời Gian Tới
- Xuất khẩu gạo Việt Nam sẽ duy trì ở mức cao, với tổng sản lượng dự báo đạt trên 7 triệu tấn trong năm 2024.
- Thị trường châu Âu, Mỹ sẽ tiếp tục chuộng gạo thơm, gạo hữu cơ, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam mở rộng thị phần.
- Giá gạo có thể tiếp tục tăng trong nửa đầu năm 2024, đặc biệt nếu các nước sản xuất lớn như Thái Lan, Ấn Độ bị ảnh hưởng bởi thời tiết.
- Việt Nam cần tập trung vào sản xuất bền vững, nâng cao chất lượng và xây dựng thương hiệu để cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
KẾT LUẬN
- Sản xuất lúa tại Việt Nam ổn định nhưng chịu tác động từ biến đổi khí hậu, đặc biệt là hạn mặn ở ĐBSCL.
- Nhu cầu tiêu thụ trong nước vẫn duy trì, với xu hướng chuyển sang gạo hữu cơ và gạo chất lượng cao.
- Xuất khẩu gạo tăng mạnh, giá gạo Việt Nam đang ở mức cao, tạo cơ hội lớn cho doanh nghiệp xuất khẩu.
- Thị trường toàn cầu tiếp tục có nhu cầu cao, đặc biệt tại châu Á, châu Phi và châu Âu.
