Gạo Thơm Lài Miên xuất xứ từ giống lúa Khaodokmali và RD15 của Thái Lan được trồng và chăm sóc trên chất đất ruộng của người dân Campuchia. Đây là gạo lúa mùa, chỉ trồng được 1 vụ trong năm, thời gian canh tác 6 tháng, được trồng theo cách truyền thống nên ít phụ thuộc vào thuốc BVTV. Gạo lài miên là giống cao sản, có chất lượng tốt và cho năng suất cao. Khi nấu cho cơm rất ngon, thơm, dẻo vừa và đặc biệt cơm rất ngọt.
Dưới đây là quy trình về cách trồng và thu hoạch
Bước 1: Chọn giống và chuẩn bị đất
Chọn giống:
Khi chọn giống, cần chú ý chọn những hạt giống khỏe mạnh, không có dấu hiệu sâu bệnh và đảm bảo tỷ lệ nảy mầm cao. Giống lúa này thường có hạt hạt gạo thon dài, màu trắng nhưng không được sáng như các loại gạo đặc sản khác.
Chuẩn bị đất:
Đất trồng gạo thơm lài Miên cần được chuẩn bị kỹ lưỡng. Cày bừa đất để làm tơi xốp, giúp cây lúa dễ dàng phát triển rễ. Đất cần có độ pH từ 5.5 đến 6.5, khả năng thoát nước tốt và không bị ngập úng trong suốt quá trình phát triển. Người nông dân cũng cần dọn sạch cỏ dại và tạp chất có thể gây ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của cây lúa.
Bước 2: Gieo mạ
Ủ giống:
Trước khi gieo giống, hạt giống gạo thơm lài Miên cần được ngâm trong nước sạch từ 24-48 giờ để giúp hạt nảy mầm đồng đều. Sau khi ngâm, hạt giống sẽ được đem gieo trong vườn ươm để mạ phát triển trong khoảng 15-20 ngày.
Gieo mạ:
Mạ có thể được gieo trực tiếp vào ruộng hoặc gieo trong khay. Nếu gieo trong khay, cần chuẩn bị đất tơi xốp, sau đó gieo hạt đều và giữ ẩm cho mạ. Mạ được ươm cho đến khi đạt chiều cao từ 10-15 cm và có bộ rễ phát triển khỏe mạnh.
Bước 3: Cấy mạ
Cấy mạ:
Sau khi mạ đã phát triển đủ mạnh, người nông dân sẽ tiến hành cấy mạ xuống ruộng. Mạ thường được cấy theo hai phương pháp chính:
- Cấy theo hàng: Mỗi cây mạ sẽ được cấy cách nhau khoảng 20-25 cm, các hàng cấy cách nhau khoảng 25-30 cm.
- Cấy theo mảnh: Mạ được cấy thành từng cụm, khoảng cách giữa các cụm chặt chẽ giúp tiết kiệm không gian và tăng mật độ trồng.
Sau khi cấy xong, ruộng cần được giữ ẩm để mạ bén rễ và phát triển.
Bước 4: Chăm sóc trong suốt quá trình sinh trưởng
Tưới nước:
Lúa gạo thơm lài Miên cần được tưới nước đều đặn trong suốt quá trình sinh trưởng. Trong giai đoạn cây lúa phát triển, mực nước trên ruộng thường giữ ở mức từ 3-5 cm. Khi lúa bắt đầu trổ bông, cần giảm dần mực nước để cây phát triển mạnh mẽ và không bị ngập úng.
Bón phân:
Bón phân đúng cách giúp cây lúa phát triển khỏe mạnh và cho năng suất cao. Phân bón cho gạo thơm lài Miên thường được chia thành ba đợt:
- Đợt 1: Bón phân lót khi cấy mạ, giúp cung cấp dinh dưỡng ban đầu cho cây.
- Đợt 2: Bón phân thúc lần 1 khi cây lúa đã mọc được 15-20 ngày.
- Đợt 3: Bón phân thúc lần 2 khi lúa chuẩn bị trổ bông.
Phân bón có thể là NPK hoặc phân hữu cơ để cung cấp đầy đủ dưỡng chất cho cây lúa.
Phòng trừ sâu bệnh:
Lúa thơm lài Miên cũng có thể bị tấn công bởi sâu bệnh như rầy nâu, bệnh đạo ôn, sâu đục thân, hay các loại nấm mốc. Do đó, cần kiểm tra ruộng thường xuyên để phát hiện sớm các dấu hiệu sâu bệnh và có biện pháp xử lý kịp thời. Có thể sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học hoặc hóa học để phòng ngừa.
Bước 5: Thu hoạch
Thời điểm thu hoạch:
Gạo thơm lài Miên thường mất từ 4-5 tháng để trưởng thành. Thời điểm thu hoạch lý tưởng là khi hạt lúa đã chín vàng, không còn màu xanh và vỏ hạt cứng lại. Để kiểm tra, có thể bóp thử hạt lúa; nếu hạt không bị vỡ, chứng tỏ lúa đã chín đủ. Thường thu hoạch vào sáng sớm hoặc chiều mát để tránh ảnh hưởng đến chất lượng hạt gạo.
Phương pháp thu hoạch:
Lúa có thể được thu hoạch bằng tay hoặc bằng máy. Với phương pháp thu hoạch thủ công, người nông dân dùng dao hoặc liềm cắt từng cây lúa, sau đó bó lại thành từng bó nhỏ và chuyển về nơi phơi khô. Nếu sử dụng máy thu hoạch, máy sẽ cắt và thu gom lúa trực tiếp từ ruộng.
Bước 6: Sơ chế và bảo quản
Sơ chế:
Sau khi thu hoạch, lúa gạo thơm lài Miên được chuyển về nhà máy để tách vỏ. Quá trình này bao gồm làm sạch lúa, loại bỏ tạp chất và hạt kém chất lượng. Gạo sau khi chế biến được phơi khô hoặc sấy khô để giảm độ ẩm, giúp gạo có thể bảo quản lâu dài mà vẫn giữ được chất lượng.
Bảo quản:
Gạo thơm lài Miên sau khi chế biến cần được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát và tránh ánh nắng trực tiếp. Bao bì kín giúp bảo vệ gạo khỏi côn trùng và giữ được hương thơm tự nhiên của gạo. Độ ẩm của gạo cần được duy trì dưới 14% để luôn đảm bảo chất lượng và bảo quản được lâu hơn.
