Gạo Tám Thơm là giống lúa đặc sản nổi tiếng của vùng đồng bằng Bắc Bộ, đặc biệt ở Nam Định và Thái Bình. Với hương thơm tự nhiên và chất lượng cơm mềm dẻo, loại gạo này đòi hỏi quy trình trồng và thu hoạch kỹ lưỡng để đảm bảo giữ được đặc tính độc đáo.
1. Giai đoạn chuẩn bị
Chọn giống:
- Sử dụng giống lúa thuần Tám Thơm cổ truyền hoặc các biến thể cải tiến chất lượng cao.
- Hạt giống cần được chọn lọc, chắc khỏe, không bị lép, mối mọt hoặc lẫn tạp chất.
- Ngâm giống:
- Rửa sạch hạt giống để loại bỏ bụi bẩn và hạt lép.
- Ngâm trong nước sạch (khoảng 40°C) từ 6-8 giờ.
- Ủ ấm 24-36 giờ đến khi hạt nứt nanh.
Chuẩn bị đất:
- Vùng đất phù hợp: Chủ yếu là đất thịt nhẹ hoặc phù sa màu mỡ, có khả năng giữ nước tốt.
- Cày xới: Phơi đất 10-15 ngày sau khi làm cỏ và cày xới sâu từ 15-20 cm.
- Bón lót: Kết hợp phân chuồng hoai mục, phân lân và một lượng nhỏ kali trước khi gieo.
Thời vụ:
- Thích hợp nhất với vụ mùa đông xuân (gieo vào tháng 2-3, thu hoạch tháng 5-6) và vụ mùa chính (gieo tháng 8, thu hoạch tháng 11).
2. Giai đoạn gieo và cấy lúa
Gieo mạ:
- Lượng giống: Khoảng 40-50 kg giống/ha.
- Gieo đều trên bề mặt ruộng đã chuẩn bị.
- Bảo vệ mạ khỏi sâu bệnh và nhiệt độ quá cao/lạnh bằng lưới phủ hoặc biện pháp thủ công.
Cấy lúa:
- Cấy khi mạ đạt 20-25 cm, khoảng 18-25 ngày sau gieo.
- Mật độ:
- Khoảng cách hàng: 20-25 cm.
- Khoảng cách cây: 12-15 cm.
3. Giai đoạn chăm sóc và bảo vệ lúa
Quản lý nước:
- Giai đoạn đầu: Giữ mực nước trong ruộng từ 3-5 cm để đảm bảo cây bén rễ.
- Giai đoạn lúa đẻ nhánh: Tăng mực nước đến 5-7 cm để kích thích lúa phát triển mạnh.
- Giai đoạn làm đòng: Duy trì mực nước ổn định, tránh ngập úng hoặc khô cạn.
Bón phân:
- Chia làm 3 đợt bón chính:
- Đợt 1: Bón thúc lần đầu khi lúa bén rễ hồi xanh (10-12 ngày sau cấy), sử dụng phân đạm và lân.
- Đợt 2: Khi lúa đẻ nhánh (20-25 ngày sau cấy), bón thêm đạm, kali, và phân hữu cơ.
- Đợt 3: Trước khi lúa làm đòng (35-40 ngày), bón phân kali giúp nuôi dưỡng bông và tăng độ cứng cây.
Làm cỏ và quản lý sâu bệnh:
- Làm cỏ: Xới đất kết hợp làm cỏ 2-3 lần trong suốt giai đoạn sinh trưởng.
- Phòng trừ sâu bệnh:
- Sâu bệnh thường gặp: Sâu đục thân, rầy nâu, bệnh đạo ôn, bạc lá.
- Phương pháp:
- Sử dụng thuốc trừ sâu sinh học thân thiện với môi trường.
- Theo dõi ruộng thường xuyên để xử lý sớm.
4. Giai đoạn thu hoạch
Thời điểm thu hoạch:
- Sau 100-110 ngày (đối với vụ chính) kể từ khi cấy lúa.
- Quan sát:
- 90% số hạt trên bông đã chín vàng.
- Hạt chắc, sáng, vỏ trấu chuyển màu nâu vàng.
Cách thu hoạch:
- Gặt lúa:
- Thu hoạch thủ công hoặc bằng máy gặt nhỏ để tránh làm rơi rụng hạt.
- Gặt vào buổi sáng sớm để giữ hạt gạo chắc và giảm độ ẩm.
- Tách hạt:
- Tuốt lúa thủ công hoặc bằng máy, sau đó nhanh chóng làm khô để tránh hạt lên mốc.
Phơi khô và bảo quản:
- Phơi lúa trên nền sạch, tránh bụi bẩn hoặc ánh nắng gắt trực tiếp.
- Độ ẩm đạt yêu cầu (khoảng 12-13%) thì đóng bao và bảo quản nơi thoáng mát, khô ráo.
